Wskaźnik Qp/Qs

Opis

Określenie stosunku przepływu płucnego do systemowego (Qp/Qs) znajduje zastosowanie w ocenie przeciekowych wad serca.

Interpretacja

Fizjologia

Wady serca z przeciekiem lewo-prawym charakteryzują się przeciekiem krwi utlenowanej do krwi żylnej. Ich przyczyną jest obecność nieprawidłowego połączenia wewnątrz- lub pozasercowego. Można wyróżnić:

• ubytki przegrody międzyprzedsionkowej: typu wtórnego (ASD II, ok. 80%), pierwotnego (ASD I, ok. 15%), żyły głównej (ASD sv, ok. 7%), zatoki wieńcowej (ASD css, <1%);
• ubytki przegrody międzykomorowej;
• nieprawidłowy spływ żył płucnych;
• przetrwały przewód Botalla;
• okienko aortalno-płucne;
• nieprawidłowe odejście tętnicy wieńcowej lewej od pnia płucnego;
• obwodowe przetoki tętniczo-żylne.

Szczególnym przypadkiem jest drożny otwór owalny (PFO) stanowiący przetrwałość z okresu embrionalnego, kiedy to stanowił niezbędne fizjologicznie połączenie anatomiczne i czynnościowe przedsionków. Po urodzeniu ulega on zamknięciu u ok. 70% osób wskutek wzrostu ciśnienia w lewym przedsionku; u pozostałych pozostaje drożny, co nie jest uważane za patologię, a za wariant normy. Należy jednak pamiętać, że taka sytuacja sprzyja wystąpieniu zatorowości skrzyżowanej, migreny i choroby kesonowej nurków.

Powikłaniem wad przeciekowych może być zespół Eisenmengera (PVD) – naczyniowa choroba płuc stanowiąca jedną z postaci tętniczego nadciśnienia płucnego (NP). W jej przebiegu dochodzi do przerostu ścian tętniczek łożyska płucnego oraz mięśnia prawej komory, co prowadzi do zmiany kierunku przecieku na prawo-lewy. W efekcie nieutlenowana krew trafia do krążenia systemowego, czego skutkiem jest niedotlenienie organizmu.

Parametry

Do określenia stosunku przepływu płucnego do systemowego wykorzystuje się następujące parametry:

• AoO2 - saturację tętniczą [%];
• MVO2 - saturację mieszanej krwi żylnej [%];
• występowanie cech przecieku prawo-lewego;
• PVO2 - saturację w żyle płucnej [%];
• PAO2 - saturację w tętnicy płucnej [%].

Źródła

1. Wady serca z przeciekiem lewo-prawym. Folia Cardiol. 2001, tom 8, supl. B, B6–B11.
2. Hoffman P, Leśniak W. Wrodzone wady serca u dorosłych. Interna Szczeklika. Mały podręcznik 2020/21. Kraków, Medycyna Praktyczna; 2020; str. 267-274.
3. Michael A. Gatzoulis i wsp. Evaluation of Macitentan in Patients With Eisenmenger Syndrome Results From the Randomized, Controlled MAESTRO Study, „Circulation”, 139, 2018, s. 51–63.